معادل لاتین سیاه قلم chiaroscuro (کیاروسکورو) می باشد که از دو واژه ایتالیایی chiaro به معنی روشن  و oscuro به معنای تاریک تشکیل شده است. سیاه قلم به مانند نام آن حاصل تضاد بین نور و تاریکی است که منجر به خلق تصویر در طیف نور سایه و روشن می گردد. در این تعریف chiaroscuro محدود به رنگ سیاه و سفید نبوده و تاکید بر استفاده از طیف رنگ روشن و تیره دارد که منجر به خلق نقاشی های سایه روشن می گردد. اما واژه سیاه قلم در زبان فارسی از زمان استاد کمال الملک مرسوم شده است. دلیل آن استفاده برخی از شاگردان استاد کمال الملک از ذغال مل برای کشیدن نقاشی بوده است.

پیدایش این سبک در واقع به قرن پنجم در یونان باستان باز می گردد که نقاشی یونانی معروف به آپولودوروس اسکیاگرافوس، سایه‌هایی را ترسیم کرد تا عمق سه‌بعدی را نشان دهد. اگرچه هیچ یک از آثار هنری او باقی نمانده است، این تکنیک اسکیاگرافیا (“طراحی سایه”) الهام بخش نسل آینده هنرمندان شد.